Choroba ta jest coraz częściej występującym schorzeniem – aktualnie cierpi na nią aż około 5% populacji. Częściej chorują mężczyźni. Etiologia i patogeneza świądu odbytu jest nadal niejasna i słabo poznana. Najczęściej obserwuje się tzw. samoistny świąd odbytu, kiedy nie można ustalić przyczyny dolegliwości i objawów. Wykazano częstsze występowanie świądu u pacjentów spożywających duże ilości czekolady, coca-coli, żółtego sera, owoców cytrusowych, alkoholu, kawy, ostrych przypraw, piwa, pijących w nadmiarze mleko. Niedobór w diecie witamin A i D usposabia do świądu. Leczenie świądu jest trudne i najczęściej objawowe, ponieważ rzadko można ustalić pewną przyczynę świądu.
10 zasad polecanych chorym ze świądem odbytu:
- Utrzymywanie okolicy odbytu w czystości, myjąc bardzo dokładnie po każdym stolcu rano i wieczorem.
- Unikanie pocierania odbytu kawałkami mydła lub szorstkiej tkaniny. Należy zawsze dobrze spłukać resztki mydła ze skóry. Woda bieżąca, kawałek bawełny i opuszki palców to wszystko, co potrzebujemy do toalety krocza. Najlepiej nie używać mydła.
- Będąc z dala od domu i wygodnej toalety należy używać po oddaniu stolca miękkich, delikatnych, higienicznych chusteczek zamiast twardego papieru toaletowego.
- Utrzymywanie okolicy krocza w suchości. Skórę najlepiej osuszać wchłaniającym ręcznikiem, miękkim papierem lub suszarką.
- Unikanie nadmiernej wilgotności w okolicy krocza. Należy nosić bawełnianą bieliznę, nigdy nylonową. Powinno się unikać zbyt ciasnej bielizny, która nadmiernie zbliża pośladki. W kroczu powinien być swobodny przepływ powietrza. Przeciwwskazane są rajstopy wykonane ze sztucznego tworzywa.
- Po osuszeniu okolicy odbytu na tą okolicę należy nałożyć kawałek bawełnianej tkaniny, która oddzieli skórę od bielizny. Tkaninę należy zmieniać po każdej toalecie krocza.
- Unikanie stosowania pachnących pudrów z talkiem. Najprostsze zasypki to mąka ziemniaczana, bezzapachowe typu Zea Sorb.
- Niestosowanie maści, kremów poza tymi, które zaleci lekarz-specjalista. Długotrwałe stosowanie miejscowe maści z silnymi sterydami może spowodować zanik lub rumień skóry wokół odbytu.
- Dbałość o regularne wypróżnienia i miękkie stolce. Nie należy spędzać zbyt wiele czasu w toalecie. Stolec powinien być oddawany bez wysiłku i parcia. W tym celu zaleca się stosowanie takich preparatów jak Konsyl, Metamucyl, Citrucil, Latulozę, Trilac. W diecie należy uwzględnić włókna (ok. 30 g), dużo jarzyn i owoców. U wielu pacjentów skutecznym sposobem jest spożywanie przed śniadaniem surowego jabłka z kefirem lub jogurtem.
- Miejscowa poprawa i ustąpienie objawów świądu nie zwalnia pacjenta z dalszego przestrzegania zasad codziennej higieny krocza i unikania mechanicznego uszkadzania skóry wokół odbytu poprzez silne pocieranie lub drapanie.
Świąd odbytu jest schorzeniem cywilizacyjnym. Trudno się go leczy ze względu na nieznajomość czynnika przyczynowego u większości chorych. Świąd samoistny może prowadzić nawet do wyczerpania nerwowego.
- Świąd (uczucie swędzenia, świąd umiejscowiony lub uogólniony)
- wystÄ™puje prawdopodobnie w nastÄ™pstwie dziaÅ‚ania na bólowe receptory sÅ‚abych bodźców „podprogowych”, czyli takich, które jeszcze nie przekraczajÄ… progu odczuwania bólu (choć dokÅ‚adnie fizjologia Å›wiÄ…du nie jest znana). Typowy i staÅ‚y objaw wielu chorób dermatologicznych, jak np. Å›wierzbu, grzybicy, pokrzywki czy liszaju czerwonego. Przyczynami Å›wiÄ…du mogÄ… być również zaburzenia przemiany materii (np. dna moczanowa, zaparcia nawykowe), zaburzenia hormonalne (np. u kobiet w czasie miesiÄ…czki, w ciąży), choroby ukÅ‚adu krwiotwórczego i siateczkowo-Å›ródbÅ‚onkowego (np. biaÅ‚aczka, ziarnica zÅ‚oÅ›liwa), czynniki fizjologiczne (ciepÅ‚o i zimno), czynniki chemiczne (przede wszystkim te, które powodujÄ… choroby alergiczne – np. niektóre leki, pokarmy bÄ…dź inne czynniki alergizujÄ…ce), czynniki psychiczne i nerwowe (np. Å›wiÄ…d wywoÅ‚any widokiem czegoÅ›).
- ÅšwiÄ…d sromu
- czÄ™sto objaw wielu chorób narzÄ…du rodnego oraz chorób ogólnoustrojowych; Å›wiÄ…d samoistny – wystÄ™pujÄ…cy bez wyraźnej przyczyny lub z przyczyny nieznanej (np. może być spowodowany zmianami hormonalnymi wieku przekwitania i pokwitania, stanami zapalnymi sromu, grzybicÄ… pochwy, rzÄ™sistkowatym zapaleniem pochwy, upÅ‚awami).